Mikrobiom trądziku 

Spis treści: 

Trądzik to jedno z najczęstszych schorzeń dermatologicznych, które dotyka zarówno młodzież, jak i dorosłych. Choć często jest kojarzony z okresem dojrzewania, może pojawić się w każdym wieku. W ostatnich latach rosnące zainteresowanie mikrobiomem skóry umożliwiło lepsze zrozumienie roli, jaką bakterie odgrywają w patogenezie trądziku. Mikrobiom, szczególnie jego skład na powierzchni twarzy, ma kluczowy wpływ na rozwój tego schorzenia. W tym artykule przeanalizujemy mikrobiom trądziku, od jego podstawowych typów do bardziej złożonych filotypów i zrozumiemy, jakie ma to znaczenie w kontekście terapii.

1. Mikrobiom skóry – ogólna charakterystyka

Mikrobiom skóry to złożony ekosystem składający się z bakterii, wirusów i grzybów, które współistnieją na jej powierzchni. Jest on unikalny dla każdego człowieka, zależy od wielu czynników, takich jak wiek, płeć, dieta, styl życia, a nawet klimat. W zdrowej skórze mikrobiom jest w stanie równowagi, ale pewne czynniki mogą prowadzić do jego zaburzeń, co sprzyja rozwojowi chorób dermatologicznych, takich jak trądzik.

2. Główne typy bakterii związanych z trądzikiem

Tradycyjnie uważano, że patofizjologia trądziku obejmuje przede wszystkim cztery czynniki: nadprodukcję łoju, nieprawidłową keratynizację w przewodzie włosowo-łojowym, stan zapalny i kolonizację przez C. acnes (dawniej Propionibacterium acnes ). Zmiany te łącznie prowadzą do powstania mikrozaskórnika, prekursora trądziku, który z kolei może przekształcić się w zmiany zaskórnikowe lub zapalne

C. acnes naturalnie występuje w mieszkach włosowych i gruczołach łojowych, a jej obecność jest kluczowa dla utrzymania zdrowej skóry. Jednak pewne warunki mogą spowodować jej nadmierny rozwój i przejście do stanu patogennego, co prowadzi do zapalenia i powstawania zmian trądzikowych.

Jak się okazuje utrata różnorodności filotypów Cutibacterium acnes działa jako wyzwalacz wrodzonej aktywacji układu odpornościowego, prowadząc do zapalenia skóry. Ostatnie badania wykazały również, że mikrobiom jelitowy jest zaangażowany w trądzik, poprzez interakcje z mikrobiomem skóry. 

Oprócz C. acnes, inne bakterie związane z trądzikiem to:

• Staphylococcus epidermidis – zazwyczaj występuje w równowadze z C. acnes, jednak w przypadku zaburzeń mikrobiomu może przyczyniać się do nasilenia objawów trądziku.
• Malassezia – drożdżak, który może powodować objawy trądziku zwłaszcza na ciele, co prowadzi do powstania tzw. trądziku grzeybiczego.

Obecnie wiadomo, że populacja C. acnes i inna mikrobiota ściśle oddziałuje z wrodzonym układem odpornościowym, a ponadto sześć głównych różnych filotypów C. acnes produkuje różne rodzaje i ilości toksyn hemolitycznych i ma wpływ na aktywację wrodzonego układu odpornościowego. 

3. Filotypy Cutibacterium acnes – co to jest?

Choć C. acnes jest najczęściej identyfikowaną bakterią w zmianach trądzikowych, jej różne filotypy mogą mieć odmienne właściwości i wpływ na rozwój trądziku. Filotypy to genetycznie zróżnicowane grupy w obrębie jednego gatunku bakterii. C. acnes dzieli się na kilka filotypów, które wykazują różnice w zachowaniu i potencjale patogennym:

• Filotyp IA1: Najczęściej związany z trądzikiem zapalnym. Jest bardziej wirulentny, co oznacza, że ma większą zdolność wywoływania stanu zapalnego.
• Filotyp II: Zwykle występuje na skórze osób zdrowych i jest uważany za mniej patogenny.
• Filotyp III: Rzadziej występuje, ale może być związany z bardziej przewlekłymi postaciami trądziku.

4. Wpływ filotypów na przebieg trądziku

Obecność różnych filotypów C. acnes wpływa na nasilenie objawów trądziku. Na przykład filotyp IA1 jest bardziej agresywny i często związany z cięższymi postaciami choroby, takimi jak trądzik grudkowo-krostkowy. Z drugiej strony, osoby ze zdrową skórą mają wyższy udział filotypów II i III, które nie wywołują tak silnych reakcji zapalnych.

Rozpoznanie dominujących filotypów w obrębie mikrobiomu trądziku może pomóc w zrozumieniu, dlaczego niektóre osoby są bardziej podatne na rozwój tego schorzenia, a także w opracowaniu spersonalizowanych metod leczenia.

5.Czy tradycyjne leczenie antybiotykami ma sens?

Najnowsze badania wskazują na konieczność zmiany podejścia do leczenia trądziku. Zamiast dążyć do eliminacji wszystkich subpopulacji C. acnes, leczenie powinno koncentrować się na zapobieganiu lub korygowaniu dysbiozy wewnątrzgatunkowej. Oporność na leki przeciwdrobnoustrojowe stała się globalnym problemem, a eksperci ds. trądziku wyrażają obawy dotyczące stosowania antybiotyków w terapii, szczególnie po odkryciu plazmidu oporności w C. acnes, który może przenosić geny oporności na inne gatunki Cutibacterium, co zmienia mikroflorę skóry. To wszystko przemawia za ograniczeniem użycia antybiotyków w leczeniu trądziku, zwłaszcza tych stosowanych miejscowo, które zwiększają oporność nie tylko w C. acnes, ale również w S. epidermidis, co sprzyja przenoszeniu oporności na inne patogeny, takie jak S. aureus (gronkowiec złocisty). Z tego powodu stosowanie doustnych antybiotyków, nawet tetracyklin, może stanowić zagrożenie dla populacji i powinno być odradzane, gdy tylko to możliwe. Ponadto dostępne są skuteczne, nieantybiotykowe środki przeciwdrobnoustrojowe, takie jak nadtlenek benzoilu i różne aktywne kosmetyki, które mogą być stosowane w leczeniu trądziku.

6.Wpływ mikrobiomy na leczenie trądziku – leczenie naturalne

Zrozumienie mikrobiomu trądziku otwiera nowe możliwości terapeutyczne. Tradycyjnie trądzik leczy się przy użyciu antybiotyków, takich jak klindamycyna czy tetracykliny, które działają na bakterie. Jednak długotrwałe stosowanie antybiotyków zarówno ogólnoustrojowych jak i miejscowych prowadzi do narastania oporności i zaburzenia równowagi mikrobiomu skóry. Z tego powodu coraz większą popularność zyskują terapie ukierunkowane na przywrócenie naturalnej równowagi mikrobiomu.

Oto niektóre podejścia naturalne w walce z trądzikiem:

• Probiotyki i prebiotyki: Preparaty zawierające żywe bakterie (probiotyki) lub substancje stymulujące wzrost korzystnych bakterii (prebiotyki) mogą przywracać równowagę mikrobiomu skóry i zmniejszać objawy trądziku.
• Fageoterapie: Badania nad bakteriami C. acnes wykazały, że wirusy zwane bakteriofagami, które infekują bakterie, mogą być skutecznym sposobem na selektywne eliminowanie patogennych filotypów C. acnes.
• Terapeutyczne oleje: Oleje, takie jak olej z drzewa herbacianego czy olej konopny, mają właściwości antybakteryjne i mogą działać selektywnie na bakterie związane z trądzikiem, jednocześnie chroniąc korzystne mikroorganizmy.

7.Rola diety w regulacji mikrobiomu trądziku

Mikrobiom skóry jest ściśle powiązany z dietą. Nadmiar cukrów, tłuszczów nasyconych i przetworzonej żywności będzie sprzyjać rozwojowi szkodliwych bakterii, podczas gdy dieta bogata w błonnik, warzywa, owoce i zdrowe tłuszcze wspomaga zdrowy mikrobiom skóry. Spożywanie produktów fermentowanych, takich jak kefir, jogurt naturalny, kimchi czy kiszona kapusta, będzie również wpływać korzystnie na mikrobiom skóry i wspomagać walkę z trądzikiem. Oczywiście, o ile nie masz dodatkowych przeciwwskazań do tego typu produktów. 

Podsumowanie: Mikrobiom skóry odgrywa kluczową rolę w rozwoju trądziku, a różne filotypy Cutibacterium acnes wpływają na nasilenie i przebieg tego schorzenia. Zrozumienie zróżnicowania bakterii obecnych w zmianach trądzikowych pozwala na bardziej precyzyjne podejście do leczenia, które koncentruje się na przywróceniu równowagi mikrobiomu, a nie tylko na eliminacji bakterii. Terapie probiotyczne, bakteriofagowe oraz odpowiednia dieta to nowoczesne metody, które stają się coraz bardziej popularne w walce z trądzikiem.W przyszłości badania nad mikrobiomem skóry mogą przynieść jeszcze bardziej zaawansowane metody leczenia, które będą w stanie dostosować się do unikalnego profilu mikrobiomu każdego pacjenta, zapewniając skuteczne i długotrwałe rezultaty.

Mgr. Klaudia Dziaduch Dietetyk Kliniczny

Źródła bibliograficzne:

1. Drino B, Dekio I, Baldwin H, Demessant AL, Dagnelie M-A, Khammari A, et al. Acne microbiome: From phyla to phylotypes. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2024; 38: 657–664. https://doi.org/10.1111/jdv.19540
2. Dreno B, Dagnelie MA, Khammari A, Corvec S. The skin microbiome: a new actor in inflammatory acne. Am J Clin Dermatol. 2020; 21: 18–24.
3. Solanki B, Relhan V, Sahoo B, Sarkar R, Choudhary P. Microneedling in combination with 15% trichloroacetic acid peel versus 25% pyruvic acid peel in the treatment of acne scars. Dermatol Surg. 2023; 49: 155–160.
4. McLaughlin J, Watterson S, Layton AM, Bjourson AJ, Barnard E, McDowell A. Propionibacterium acnes and acne vulgaris: new insights from the integration of population genetic, multi-omic, biochemical and host-microbe studies. Microorganisms. 2019; 7:128.
5. Fourniere M, Latire T, Souak D, Feuilloley MGJ, Bedoux G. Staphylococcus epidermidis and Cutibacterium acnes: two major sentinels of skin microbiota and the influence of cosmetics. Microorganisms. 2020; 8:1752.
6. O’Neill AM, Nakatsuji T, Hayachi A, Williams MR, Mills RH, Gonzalez DJ, et al. Identification of a human skin commensal bacterium that selectively kills Cutibacterium acnes. J Invest Dermatol. 2020; 140: 1619–1628.e2.
7. Marson J, Bhatia N, Graber E, Harper J, Lio P, Tlougan B, et al. Supplement article: the role of epidermal barrier dysfunction and cutaneous microbiome dysbiosis in the pathogenesis and management of acne vulgaris and rosacea. J Drugs Dermatol. 2022; 21: SF3502915–SF35029114.
8. Bruggemann H, Salar-Vidal L, Gollnick HPM, Lood R. A Janus-faced bacterium: host-beneficial and -detrimental roles of Cutibacterium acnes. Front Microbiol. 2021; 12:673845.
9. Flowers L, Grice EA. The skin microbiota: balancing risk and reward. Cell Host Microbe. 2020; 28: 190–200.
10. Mias C, Mengeaud V, Bessou-Touya S, Duplan H. Recent advances in understanding inflammatory acne: deciphering the relationship between Cutibacterium acnes and th17 inflammatory pathway. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2023; 37(Suppl 2): 3–11.
11. Josse G, Mias C, Le Digabel J, Filiol J, Ipinazar C, Villaret A, et al. High bacterial colonization and lipase activity in microcomedones. Exp Dermatol. 2020; 29: 168–176.
12. Hwang BK, Lee S, Myoung J, Hwang SJ, Lim JM, Jeong ET, et al. Effect of the skincare product on facial skin microbial structure and biophysical parameters: a pilot study. Microbiology. 2021; 10:e1236.
13. Zheng Y, Hunt RL, Villaruz AE, Fisher EL, Liu R, Liu Q, et al. Commensal staphylococcus epidermidis contributes to skin barrier homeostasis by generating protective ceramides. Cell Host Microbe. 2022; 30: 301–313.e9.
14. Sfriso R, Egert M, Gempeler M, Voegeli R, Campiche R. Revealing the secret life of skin – with the microbiome you never walk alone. Int J Cosmet Sci. 2020; 42: 116–126.
15. Thiboutot D, Dreno B, Gollnick H, Bettoli V, Kang S, Leyden JJ, et al. A call to limit antibiotic use in acne. J Drugs Dermatol. 2013; 12: 1331–1332.
16. Koizumi J, Nakase K, Hayashi N, Takeo C, Nakaminami H. Multidrug resistance plasmid ptzc1 could be pooled among Cutibacterium strains on the skin surface. Microbiol Spectr. 2023; 11:e0362822.